Thay Lời Tựa
Kinh Hoa Nghiêm là bộ kinh đại
thừa, là vua trong các kinh, với nội dung siêu việt tuyệt luân hùng vĩ,
tráng lệ nguy nga, thể hiện pháp thân, tư tưởng và tâm nguyện của Phật.
Hoa Nghiêm tiếng Phạn là
Avatamsaka, có nghĩa là đóa hoa thanh khiết tuyệt đẹp nhất trần gian, ngát
hương khắp mười phương các cõi pháp giới.
Tư tưởng Hoa Nghiêm trình bày vạn
pháp do tâm sanh. Tâm là thực thể của vạn pháp. Tâm vọng thì vạn pháp hoạt
hiện sai biệt hình hình sắc sắc, trùng trùng duyên khởi, cái này có cái kia
có và ngược lại, như lưới đế châu. Tâm chơn thì pháp giới tánh với Tâm là
một, vạn pháp đồng nhất thể. Tâm thanh tịnh thì thấu đạt chơn lý Phật tánh,
suốt thông pháp giới vô ngại, thể nhập bất tư nghì giải thoát hạnh môn. Kinh
Hoa Nghiêm, đức Phật chỉ cho chúng-sanh thấu rõ cội nguồn của xum la vạn
tượng do mê thức vọng tưởng nghiệp duyên hình thành, các pháp hiện hành
trong vũ trụ là huyễn hóa, như hoa trong gương, như trăng trong nước. Tất cả
vạn pháp trong pháp giới đều từ tâm sanh. Tâm trùm khắp cả pháp giới. Tất cả
vạn hữu vũ trụ có thể nằm gọn trong hạt cải. Hạt cải có thể thâu nhiếp tất
cả vũ trụ vạn pháp. Thể tánh của Tâm nhiếp thâu tất cả. Tất cả là một, một
là tất cả. Ðó là bản tánh vô ngại của Tâm. Bản tánh chơn tâm suốt thâu vạn
pháp hữu tình và vô tình; lấy toàn thể pháp giới tánh làm lượng; lấy xứng
tánh bất tư nghì vô ngại giải thoát làm thể. Ðó là ý nghĩa căn cốt của Kinh
Hoa Nghiêm.
Bởi thế, nếu Kinh Ðại Bát Nhã
tiêu biểu cho tư tưởng Phật Pháp đại thừa về lý chơn không vô ngại, thì Kinh
Hoa Nghiêm đại biểu cho tư tưởng Phật Pháp đại-thừa về lý hữu hóa duyên sanh
của vạn pháp.
Ngoài ra Kinh Hoa Nghiêm còn là
một thông điệp, một bài học phong phú sinh động muôn đời, trao gởi cho hành
giả có tâm hướng thượng đại-thừa, tu là cần phải học phải hành qua hình ảnh
Thiện Tài đồng tử tham bái cầu học đạo với năm mươi ba vị thiện tri thức, là
bằng chứng cho ta thấy rằng tu học đạo bồ-đề điều tiên quyết cần phải khắc
phục nội tâm cống cao ngã mạn, dục vọng loạn tưởng; ngoài thân khiêm cung
cầu tiến hành trì phương pháp Hoa Nghiêm tuyệt đỉnh, tìm chân sư liễu ngộ
mới mong hiển lộ được Phật tánh chơn tâm của mình.
Nên nghiên tầm ý nghĩa của Kinh
Hoa Nghiêm là khai mở quang lộ trở về bản tánh chơn tâm thanh tịnh sáng suốt
thường nhiên ; là biết được tự thể của các pháp hiện hành trong thế giới vũ
trụ ; là thấu suốt cội nguồn sanh sanh hóa hóa của hữu tình và vô tình
chúng-sanh; là quán chiếu bí yếu mật nghĩa viên dung tương quan của tâm và
cảnh, để rồi từ đó có thể thống triệt lý viên dung vô ngại chủ và khách của
vạn pháp, hiện hành sanh hóa, tương duyên tương nhơn quả, tương sanh tương
diệt. Tất cả vạn pháp toàn triệt ảnh hiện trên đài gương chơn như thể tánh.
Thế nên, thọ trì Kinh Hoa Nghiêm là bước vào cửa phương tiện cầu tu học đạo,
là nhân tố đặc thù hy hữu ly vọng hoàn chơn.
Bởi công đức đặc thù nhiệm mầu vi
diệu của Kinh Hoa Nghiêm như thê, nên người có thiện duyên thấy Kinh Hoa
Nghiêm mà biết phát tâm thành kính tin sâu, thì như chính mình được thấy
Phật. Người thành tâm đọc Kinh Hoa Nghiêm như trực tiếp nghe Phật khai thị.
Người chí thành phụng thờ Kinh Hoa Nghiêm như chính mình trực tiếp phụng thờ
Phật. Người phát tâm bồ-đề ấn tống Kinh Hoa Nghiêm có công-đức như được cúng
dường Phật, như được thỉnh Phật trụ thế chuyển pháp luân, như được dự vào sự
nghiệp hoằng pháp lợi sanh của chư Phật. Kinh Hoa Nghiêm cao sâu, nhiệm mầu
vi diệu như thế, nên những ai thành kính phát tâm ấn tống thọ trì kinh này,
thì phải biết rằng người đó nhiều đời gieo thiện duyên bồ-đề, đã từng làm sứ
giả của Phật và đã từng ở trong ngôi nhà chánh pháp.
Phật-Học-Viện Quốc-Tế nhận thấy
thời mạt pháp này, pháp nhược ma cường, để cho chánh pháp đại thừa được
trường tồn phổ cập nhân gian, làm rường cột cho niềm tin chánh đạo, ngõ hầu
thức tỉnh quần mê sớm hồi đầu về bến giác. Nên nguyện cùng chư Phật tử bốn
phương, đồng chí hướng đại thừa vô lượng đạo, đồng tâm thành kính in lại bộ
kinh đại thừa quý giá này, để kết thiện duyên vô thượng bồ-đề, cùng các bạn
hiền đang hướng nguyện tiến bước theo gót chân Phật trở về giác tánh chân
như.
Ngưỡng nguyện chư tôn thiền đức
và các bậc thiện hữu tri thức Phật tử gần xa phát tâm hoan hỷ hộ trì.
Thành tâm kính lậy Thập Phương
Thường Trụ Tam Bảo tác đại chứng minh.
Phật Ðản 2532 - Mậu Thìn 1988
THÍCH ÐỨC NIỆM
*******
Lời Nói Ðầu Của Dịch Giả
Khảo cứu theo truyền sử trong
đại-tạng, khi thành đạo Vô-thượng Chánh-giác, chưa vội rời đạo-tràng Bồ-Ðề,
đức Thích-Ca Mâu-Ni Phật với pháp-thân Tỳ-Lô-Giá-Na, cùng chư đại Bồ-Tát
chứng giải-thoát-môn, tuyên thuyết Kinh Hoa-Nghiêm.
Sau khi đức Phật nhập diệt lối
sáu trăm năm, do Long-Thọ Bồ-Tát, Kinh Hoa-Nghiêm này mới được lưu truyền
bằng phạn-văn. Toàn bộ Kinh chữ Phạn có một trăm ngàn bài kệ, chia làm bốn
mươi tám phẩm.
Ðến nhà Ðường, Ðại-Sư
Thật-Xoa-Nan-Ðà từ nước Vu-Ðiền mang bổn Kinh chữ Phạn này sang Trung-Quốc
dịch ra Hán văn. Nhưng Ðại-Sư chỉ dịch ra được ba mươi chín phẩm, từ phẩm
'Thế-Chủ Diệu-Nghiêm' đến phẩm 'Nhập-Pháp-Giới', cộng có ba mươi sáu ngàn
bài kệ theo Phạn-văn, còn lại chín phẩm sáu mươi bốn ngàn bài kệ Phạn-văn
chưa được dịch ra Hán-văn.
Kế đó, Pháp-Sư Bác-Nhã, người
Kế-Tân dịch thêm phẩm Phổ-Hiền-Hạnh-Nguyện ra Hán-văn, thành phẩm thứ bốn
mươi của bộ Kinh Hoa-Nghiêm này.
Nguyên bổn chữ Hán chia ra làm
tám mươi mốt quyển. Vì xét thấy chia quyển ra như thế, có nhiều phẩm bị cắt
ra làm hai ba quyển hoặc nhiều hơn, thành thử mạch văn bị gián đoạn, nên khi
phiên dịch ra Việt-văn, tôi chỉ lấy phẩm mà không theo quyển của bổn chữ
Hán. Tuy nhiên, tôi vẫn chia số quyển của bổn chữ Hán trong bổn Việt-văn
này, để tiện sự so cứu cho người đọc.
Kinh này gọi đủ là
'Ðại-Phương-Quảng Phật Hoa-Nghiêm', ta quen gọi là Kinh Hoa-Nghiêm.
Nội dung của Kinh này đứng trên
cảnh-giới bất-tư-nghì giải-thoát, chư pháp-thân Ðại-Sĩ thừa oai thần của đức
Phật tuyên dương công-đức cùng cảnh-giới của chư Phật và xương minh nhơn
hạnh xứng tánh bất-tư-nghì của chư đại Bồ-Tát.
Kinh Hoa-Nghiêm này đã hoàn toàn
ở trong lãnh vực xứng tánh bất-tư-nghì giải-thoát mà xương minh, nên mỗi lời
mỗi câu trong Kinh này đều lấy toàn thể pháp-giới tánh làm lượng. Ðã là toàn
thể pháp-giới tánh nên tất cả Giáo, Lý, Hạnh, Quả nơi đây đều dung thông
vô-ngại, nên cũng gọi là vô-ngại pháp-giới.
Từng bực cứu cánh của vô-ngại
pháp-giới là Sự-sự vô-ngại pháp-giới, chỗ chứng nhập hoàn toàn của chư Phật
mà chư pháp-thân Bồ-Tát thời được từng phần.
Muốn hiểu thấu phần nào cảnh-giới
trên đây, người học đạo cần phải biết rõ bốn pháp-giới, bốn cấp bực mà chư
đại-thừa Bồ-Tát tuần tự tu chứng :
1. Lý vô-ngại pháp-giới
2. Sự vô-ngại pháp-giới
3. Lý sự vô-ngại pháp-giới
4. Sự-sự vô-ngại pháp-giới
'Lý' tức là chơn-lý thật-tánh, là
thể tánh chơn thật của tất cả pháp, nên cũng gọi là pháp-tánh hay
pháp-giới-tánh, chơn-như-tánh. Tất cả pháp trong vũ trụ đều đồng một thể
tánh chơn thật ấy. Thể-tánh ấy dung thông vô-ngại, nên gọi là 'Lý vô-ngại
pháp-giới'. Người chứng được lý vô-ngại này chính là bực thành-tựu
căn-bổn-trí, mà bắt đầu dự vào hàng pháp-thân Bồ-Tát.
Tất cả pháp 'Sự' đều đồng một
thể-tánh chơn-thật, tức là đồng lấy pháp-tánh làm tự thể. Toàn-thể 'Sự' là
pháp-tánh, mà pháp-tánh đã viên-dung vô-ngại, thời toàn sự cũng vô-ngại, nên
gọi là 'Sự vô-ngại pháp-giới'. Người chứng được pháp-giới này chính là bực
pháp-thân Bồ-Tát thành-tựu sai-biệt-trí (cũng gọi là quyền-trí, tục-trí,
hậu-đắc-trí).
Lý là thể-tánh của 'Sự' (tất cả
pháp), 'Sự' là hiện-tượng của 'Lý-tánh'. Vậy thời lý-tánh tức là lý-tánh của
sự, còn sự lại là sự-tướng của lý-tánh. Chính Lý-tánh là toàn-sự, mà tất cả
sự là toàn Lý-tánh, nên gọi là 'Lý-sự vô-ngại pháp-giới'. Người chứng được
lý-sự pháp-giới này thời là bậc pháp-thân Bồ-Tát đồng thời hiển phát cả hai
trí (căn-bổn-trí và sai-biệt-trí).
Tất cả sự đã toàn đồng một
thể-tánh mà thể-tánh thời dung thông không phân chia riêng khác, nên bất
luận là một sự nào cũng đều dung nhiếp tất cả sự, và cũng đều tức là tất cả
sự, một sự nhiếp và tức tất cả sự, tất cả sự nhiếp và tức một sự. Thế là
sự-sự vô-ngại tự-tại, nên gọi là 'Sự-sự vô-ngại pháp-giới'. Người chứng được
Sự-sự pháp-giới này là bực pháp-thân Bồ-Tát thành-tựu nhứt-thiết chủng-trí.
Viên-mãn trí này chính là Ðấng Vô-Thượng-Giác (Phật Thế-Tôn ).
Sự-sự vô-ngại pháp-giới dung
thông tự-tại, nội dung của toàn bộ Kinh Hoa-Nghiêm, được chứng minh trên
toàn thể văn Kinh này. Nay xin lược dẫn một vài đoạn văn rõ nhứt để chư
học-giả tiện tham cứu :
Sự-sự là tất cả sự hoặc là tất cả
pháp, tức là toàn thể không-gian và thời-gian.
Về không-gian dung thông vô-ngại
văn Kinh nói :
Bao nhiêu vi-trần trong thế-giới
Trong mỗi vi-trần thấy các cõi
Bửu quang hiện Phật vô lượng số
Cảnh-giới tự-tại của Như-Lai
...................................................
Vô-lượng vô-số núi Tu-Di
Ðều đem để vào một sợi lông,
Một thế-giới để vào tất cả
Tất cả thế-giới để vào một,
Thể tướng thế-giới vẫn như cũ
Vô-đẳng vô-lượng đều cùng khắp.
...................................................
Trong một chân lông đều thấy rõ
Vô-số vô-lượng chư Như-Lai
Tất cả chân lông đều thế cả
Tôi nay kính lạy tất cả Phật
Về thời-gian dung-thông vô-ngại
văn Kinh nói :
Kiếp quá-khứ để hiện, vị-lai,
Kiếp vị-lai để quá, hiện-tại,
Ba đời nhiều kiếp là một niệm
Chẳng phải dài vắn: hạnh
giải-thoát.
...................................................
Tôi hay thâm nhập đời vị-lai
Tất cả kiếp thâu làm một niệm,
Hết thảy những kiếp trong ba đời
Làm khoảng một niệm tôi đều nhập.
Về không-gian và thời-gian dung
thông vô-ngại nhau, văn Kinh nói :
Khắp hết mười phương các cõi nước
Mỗi đầu lông đủ có ba đời
Phật cùng quốc-độ số vô-lượng
Tôi khắp tu hành trải trần kiếp.
Trong một niệm tôi thấy ba đời
Tất cả các đấng Nhơn-Sư-Tử
Cũng thường vào trong cảnh-giới
Phật
Như-huyễn, giải-thoát và oai-lực.
Tất cả sự không ngoài thời-gian
và không-gian. Thời-gian dung thông thời-gian, không-gian dung thông
không-gian, thời-gian dung thông không-gian, không-gian dung thông
thời-gian. Một không-gian dung thông tất cả không-gian, một thời-gian dung
thông tất cả thời-gian, tất cả dung thông với một, thời-gian với không-gian,
một cùng tất cả cũng đều dung thông như vậy. Ðây chính là Sự-sự vô-ngại
pháp-giới, mà cũng chính là cảnh-giới giải-thoát bất-tư-nghì mà Kinh
Hoa-Nghiêm này lấy đó làm nội-dung như đã nói ở trên.
Lược giải một vài điều, để giúp
phần nào cho học-giả khi cần thấy phải thấu triệt nội-dung của Kinh này. Vị
nào muốn nghiên cứu đầy đủ xin xem bộ Hoa-Nghiêm đại-sớ của Tổ Thanh-Lương
và Thập-huyền-môn của Tổ Hiền Thủ.
Tôi thành kính đem công-đức phiên
dịch Việt-văn này hồi hướng cho tất cả chúng-sanh đồng về Tịnh-Ðộ, đồng sớm
thành Phật.
Viết tại chùa Vạn Ðức
Thủ Ðức ngày Phật nhập Niết-Bàn
Rằm tháng Hai 2508
Dịch-Giả
Hân-Tịnh Tỳ-Kheo
Thích Trí Tịnh
